پرستو مرادی-پایش معدن هوشمند
زباله‌های الکترونیکی از دو دیدگاه حائز اهمیت هستند: آنها هم شامل مواد سمی نظیر سرب بوده و هم دارای مواد ارزشمند همانند طلا و نقره هستند. با توجه به اینکه تخمین زده شده که 500 میلیون تلفن همراه بدون استفاده در خانه‌ها وجود دارد و سالانه میلیون‌ها تجهیز الکترونیکی به پایان عمر مفید خود نزدیک می‌شوند؛ توجه به بازیافت این زباله‌ها و جلوگیری از تبدیل شدن جهان به یک سطل زباله بزرگ الکترونیکی بسیار اهمیت دارد. این مسئله در ایران که میانگین زمان تعویض تلفن همراه آن سه ماه کمتر از سایر کشورهاست (15 ماه)، بسیار مهم‌تر است.
بازیافت زباله‌های الکترونیکی شامل مراحل جمع‌آوری و حمل‌ونقل آنها به سایت‌های بازیافت؛ خرد کردن، دسته‌بندی و جداسازی و در نهایت آماده‌سازی آنها به‌عنوان ماده بازیافتی برای تولید سایر محصولات است. این امر منجر به بازیابی عناصر ارزشمند همانند مس، قلع، آلومینیوم، طلا و… می‌شود که خود در حفظ مواد خام اولیه، کاهش انرژی، ایجاد اشتغال و مساله مهم‌تر کاهش آلودگی اثرگذار است. در راستای این مزایا، سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA)بیان کرده است که با بازیافت یک میلیون تلفن همراه می‌توان 34 کیلوگرم طلا، 350 کیلوگرم نقره، 16 هزار کیلوگرم مس و 15 کیلوگرم پالادیوم بازیابی کرد. در راستای همین نتایج نیز ژاپن طی پروژه‌ای دو ساله حدود 80 هزار تن زباله الکترونیکی شامل بیش از 6 میلیون تلفن همراه تلفن همراه فرسوده و دیگر لوازم الکتریکی را برای ساخت 5000 مدال المپیک و پارا المپیک بازیافت کرده است.
کاهش مصرف انرژی در اثر بازیافت زباله‌های الکتریکی نیز به‌قدری چشمگیر است که انرژی مورد نیاز برای بازیابی مس از زباله‌های الکترونیکی یک ششم انرژی مورد نیاز برای استحصال مس از سنگ معدن آن است. حتی پلاستیک‌های بازیافتی در این زباله‌ها می‌توانند به‌عنوان سوخت استفاده شوند. از این‌رو با رشد پرشتاب هر روزه تکنولوژی، تامین انرژی، حفظ محیط‌زیست و مسائل حوزه توسعه پایدار و… توجه به بازیافت زباله‌های الکترونیکی و دستاوردهای حاصل از آن بسیار مهم است.
در ادامه نکات مهمی از زباله‌های الکترونیکی و بازیافت آنها را باهم مرور می‌کنیم.
- از 8/41 میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تنها 10 تا 40 درصد به‌طور صحیح دفن شده و فقط 5/12 درصد آن بازیافت می‌شود.
- شرکت اپل در سال 2015 حدود 1000 کیلوگرم طلا به ارزش 40 میلیون دلار را از بازیافت آیفون‌ها، مک‌ها و آی‌پدها به‌دست آورد.
- پلاستیک‌ها و فلزات بیشترین ماده دور ریختنی در زباله‌های الکترونیکی خانگی ایالات متحده آمریکا بودند.
- سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) گفت: بازیافت یک میلیون لپ‌تاپ معادل انرژی الکتریکی مصرفی 3500 خانوار آمریکایی در یک سال است.
- ژاپن مدال‌های المپیک و پارا المپیک خود را از 32 کیلوگرم طلا، 3500 کیلوگرم نقره و 2200 کیلوگرم برنز بازیافتی از زباله‌های الکترونیکی ساخته است.
- صرفه‌جویی بیش از 90 درصد انرژی در بازیافت آلومینیوم از زباله‌های الکترونیکی نسبت به تولید آن از مواد خام رخ می‌دهد.
- یک تن پلاستیک بازیافتی از زباله‌های الکترونیکی می‌تواند جایگزین 3/1 تن زغال سنگ در کوره‌های سیمان شود.
- کسب درآمد 700 میلیون دلاری و اشتغال 7000 کارمند در سال 2007 در آمریکا از طریق صنعت بازیافت زباله‌های الکترونیکی، به نقل از سازمان بین‌المللی بازیافت تجهیزات الکترونیکی (IAER).
- انجمن‌های فعال در حوزه بازیافت زباله‌های الکترونیکی عبارتند از: ISIR (بنیاد صنایع بازیافت)؛ CAER ( ائتلاف بازیافت الکترونیکی آمریکا)؛ EERA (انجمن بازیافت الکترونیک اروپا) و EPRA (انجمن بازیافت محصولات الکترونیکی) مستقر در کانادا.
منابع:
- thebalancesmb.com
- epa.gov
- businessinsider.com
- زباله‌های تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی یک منبع با ارزش جهت بازیافت؛ حامد دارابی و سهیلا یغمایی؛ نشریه مهندسی شیمی ایران، سال یازدهم، شماره 62 (1391)
