معدنکاری و صنایع معدنی وابسته به آن همواره تغییرات زیست محیطی در اکوسیستم میزبان و تغییرات اجتماعی در جوامع میزبان را به دنبال دارند. عدم توجه شرکت های معدنی به نیازهای ذینفعان و تغییرات زیست محیطی و اجتماعی ایجاد کرده در جوامع میزبان باعث شد فعالیت های معدنی در چند دهه گذشته مورد انتقاد شدید ذینفعان و جوامع جهانی قرار گیرد. این اعتراضات نه تنها تغییرات ارزش سهام شرکت های معدنی را بدنبال داشت، بلکه در برخی موارد منجر به تعطیلی موقت یا دایمی سایت های معدنی و وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر به شرکت ها شد. این موضوعات باعث شد شرکت های معدنی پیشرو در دنیا توجه به نیازهای ذینفعان و همچنین آثار منفی معدنی در محیط زیست و جامعه را در اولویت طرح های خود قرار دهند و با ارائه گزارش های مسئولیت اجتماعی شرکتی، اقدامات شرکت ها در راستای حفظ محیط زیست، کاهش آلودگی ها، بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی جوامع میزبان و غیره را گزارش دهند.
اما این اقدامات کافی نبود. زیرا معدنکاری و صنایع معدنی آثار بلند مدتی بر جوامع و محیط زیست دارند و ارائه طرح ها و پروژه های کوتاه مدت نمی تواند از نتایج منفی و زیان بار معدنکاری بکاهد. در نتیجه صنایع معدنی بدنبال یافت راهکارهای بلند مدت با هدف ترمیم محیط زیست و توانمندسازی جوامع میزبان برآمدند. تاجاییکه در سال 2003 شورای جهانی معدنکاری و فلزات اعضای خود را ملزم به پیروی از اصول ده گانه معدنکاری دانست. این اصول که بعدها با اهداف هفده گانه توسعه پایدار سازمان ملل مطابقت داده شدند، بدنبال پیاده سازی توسعه پایدار در منایع تحت تاثیر از معدنکاری است. اهمیت توسعه پایدار در صنایع معدنی به حدی افزایش یافت که شورای جهانی معدنکاری و فلزات با ارائه راهنمای عملیات بستن معدنکاری یکپارچه، اعضای خود را ملزم دانست تا از اولین روز شروع عملیات معدنی در یک منطقه برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست و ایجاد استقلال اجتماعی و اقتصادی جوامع پس از اتمام عملیات معدنی را در دستور کار خود قرار دهند.
پس از گذشت دو دهه توجه شرکت ها و کشورهای معدنی به اهمیت توسعه پایدار در معدنکاری و معدنکاری مسئولانه، امروزه شرکت های معدنی بین المللی این موضوعات را در هسته کسب و کار خود قرار داده و با ارائه گزارش های پایداری سالانه، میزان ملزم بودن خود به اصول توسعه پایدار را به ذینفعان گزارش می کنند. ایران باوجود در دست داشتن منابع معدنی ارزشمند و عملیات معدنکاری در مقیاس جهانی در برخی از معادن بزرگ مقیاس خود و معادن متوسط و کوچک مقیاس متعدد در سراسر ایران، معدنکاری مسئولانه در ابتدایی ترین مراحل خود قرار دارد. عدم توجه معدنکاران به مسایل زیست محیطی و اجتماعی باعث اعنراض جوامع محلی به عملیات معدنی و بسته شدن برخی از معادن شده است. با این وجود معدنکاران همچنان از راه حل های اصولی حل این منازعات دانش کافی را ندارند.
شرکت پایش معدن هوشمند در سال 1396 پروژه نگارش راهنمای مسئولیت اجتماعی معدنکاری را برای سازمان ایمیدرو آغاز کرد و این راهنما در سال 1397 ارائه شد. گزارش ها و پایان نامه های متعدد دیگری نیز در موضوعات توسعه پایدار، مسایل زیست محیطی معدنکاری و موضوعات اجتماعی نگارش شده است. اما عدم وجود استراتژی و ساختار لازم در شرکت های معدنی بزرگ و فقدان ارائه راهنما و قوانین نظارتی از سمت سازمان ها باعث شده همچنان توسعه پایدار در اهداف صنایع معدنی ایران قرار نداشته باشد.
به دلیل ضرورت موضوع توسعه پایدار در آینده صنایع معدنی ایران، موسسه مطبوعاتی پیام ما و شرکت پایش معدن هوشمند نخستین همایش توسعه پایدار در معادن و صنایع معدنی را در دی ماه 1400 برگزار کردند تا با بررسی موضوع از دیدگاه متخصصین و اساتید مطرح صنعت و دانشگاه، اهمیت موضوع را در پنج حوضه محیط زیست، آب، جامعه، اقتصاد و شفافیت بررسی کنند.
