ریوتینتو چگونه سلامت قلب خود را می‌سنجد؟

ریوتینتو در گزارش سالانه خود اعلام کرده در سال 2018 میلادی یک بازگشت سرمایه 13.5 میلیارد دلاری را تجربه کرده است؛ دستاوردی که آن را نتیجه شاخص‌های کلیدی عملکرد می‌داند. شاخص‌های (Key performance indicator) KPI  بهترین ابزارهایی هستند که می‌توانند یک مجموعه معدنی یا هر مجموعه دیگر را در ارزیابی برنامه‌های اجرا شده و برنامه‌های راهبردی کمک کنند. جامعیت این شاخص‌ها از سرمایه‌گذاری و حوزه مالی تا محیط‌زیست باعث می‌شود مدیران و سیاست‌گذاران نگاهی همه‌جانبه به تمام ابعاد موفقیت و پیشرفت ماموریت و چشم‌انداز شرکت خود داشته باشند. در واقع می‌توان گفت KPI برای مدیران مانند وضعیت ضربان قلب و فشار خون برای یک پزشک است که از طریق آن‌ها می‌توان سلامت اجرایی و عملکرد مجموعه را فهمید. در اینجا مروری کرده‌ایم بر گزارش استراتژیک 2018 شرکت ریوتینتو که در آن شاخص‌های کلیدی عملکرد بررسی شده‌اند.

اولویت با زندگی است

دومین شرکت معدنی دنیا، نرخ فراوانی آسیب (AIFR)[1] را در صدر شاخص‌های ارزیابی عملکرد خود قرار داده است. نرخی که بر اساس تعداد صدمات وارده به کارکنان و پیمانکاران به ازای 200 هزار ساعت کاری و با بررسی پرونده‌های پزشکی و سایر مدارک محاسبه و روند آن طی پنج سال اخیر گزارش شده است. نرخ فراوانی آسیب ریوتینتو از سال 2014 تا سال 2018 به میزان 32 درصد بهبود یافته و به عدد 44/0 رسیده است (شکل 1). ریوتینتو این کاهش قابل ملاحظه را مهر تاییدی می‌داند بر موفقیت‌آمیز بودن برنامه‌های مدیریتی‌اش. این شرکت البته سه نفر از نیروی انسانی خود را در کشورهای استرالیا، کانادا و آفریقای جنوبی طی سال 2017-2018 از دست داده و همین باعث کند شدن روند نرخ فراوانی آسیب این شرکت شده است. با این حال ریوتینتو هدفش را به صفر رساندن میزان تلفاتش اعلام کرده و می‌گوید با تمام توان به سمت این هدف در حال حرکت است.

شکل 1- شاخص تعداد صدمات وارده کارکنان و پیمانکاران به ازای 200 هزار ساعت کاری شرکت ریوتینتو

سهامداران از ریوتینو بیشترین سود را می‌گیرند

ریوتینتو استراتژی خود را در زمینه سهامداران، به حداکثر رساندن میزان بازگشت سرمایه سهامدار از طریق چرخه کالا عنوان کرده است و شاخص TSR را برای اندازه‌گیری مستقیم آن به‌کار می‌برد. شاخص میزان بازگشت کل سرمایه سهامدار[2] (TSR) با ترکیبی از افزایش قیمت هر سهم و سود سهام پرداخت و مقدار دوباره سرمایه‌گذاری شده، میزان کل بازگشت به سهامداران این شرکت را نشان می‌دهد. طی پنج سال گذشته، بازگشت سرمایه سهامدار افت و خیزهایی در ریوتینتو داشته است. اما مطابق با شکل 2 در سال 2018 این شاخص رشد 4/33 درصدی را داشته است. شاخص TSR ریوتینتو طی دوره پنج ساله ، به‌طور عمده به وسیله تغییر قیمت‌ مواد معدنی و تغییرات در محیط کلان جهانی کنترل می‌شود. علاوه بر این، ریوتینتو شاخص جهانی معدنکاری[3]EMIX خود را طی پنج سال اخیر بهبود بخشیده، اما رشد چشم‌گیری در شاخص جهانی MSCI[4] نداشته است.

شکل 2- شاخص بازگشت کل سرمایه سهامدار (TSR) شرکت ریوتینتو

وقتی درآمد واقعی به پول نقد تبدیل می‌شود

جریان نقدی عملیاتی خالص[5]، سومین شاخص KPI است که ریوتینتو آن را برای سنجش توانایی خود در تبدیل درآمد واقعی به پول نقد به‌کار می‌برد. طبق اندازه‌گیری این شاخص، جریان نقدی عملیاتی خالص این شرکت 8/11 میلیارد دلار است که نسبت به سال قبل خود 15 درصد کاهش یافته است (شکل 3). این شرکت دلیل کاهش این شاخص در سال 2018 را پرداخت‌های مالیاتی بیشتر به‌دلیل سود دریافتی بالای سال 2017 و سرمایه در گردش منفی بیان کرده است. با این‌حال، ریوتینتو به‌دنبال  ایجاد جریان نقدی آزاد اضافی طی برنامه پنج ساله خود از سال 2017 تا سال 2021 و کسب 5/1 میلیارد دلار اضافه حاصل از جریان نقدی فزاینده در سال 2021 است.

به مقدار پول نقد خالص بدست آمده از فعالیت‌های عملیاتی یک کسب‌و‌کار طی یک دوره زمانی مشخص گفته می‌شود.

شکل 3- شاخص خالص نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی شرکت ریوتینتو

در جست‌وجوی مدیریت درآمد واقعی

در نظر گرفتن شاخص درآمدها و  نرخ رشد درآمد ([6]EBITDA) واقعی در استراتژی‌های ریوتینتو به‌این دلیل است که این شاخص چگونگی مدیریت ریوتینتو را در هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و تولید بیشترین درآمد می‌سنجد. طبق این شاخص، ریوتینتو توانسته‌ است 8/8 میلیارد دلار درآمد واقعی کسب کند که نسبت به سال 2017 به میزان 2/0 میلیارد دلار افزایش داشته است. این درحالی است که نرخ رشد درآمد واقعی 1/18 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 2017  به میزان 4/0 میلیارد دلار کاهش یافته است (شکل 4). مدیران ریوتینتو براساس این گزارش دریافتند که دو درصد کاهش در نرخ رشد درآمد ناشی از حجم بالاتر سنگ آهن و مس و قیمت‌های بالاتر آلومینیوم و مس با کاهش قیمت سنگ آهن، واگذاری زغال سنگ و افزایش هزینه‌های مواد اولیه و انرژی است.

شکل 4- شاخص درآمدها و نرخ رشد درآمد واقعی شرکت ریوتینتو

نشانه‌گیری دقیق سرمایه‌گذاری با شاخص سرمایه‌گذاری ثابت

ریتوتنتو استراتژی خود برای اندازه‌گیری شاخص سرمایه‌گذاری ثابت را‌ سنجیدن موفقیت‌آمیز بودن سرمایه‌گذاری می‌داند. این انتخاب دو دلیل دارد؛ نخست آن‌که این شاخص شامل هزینه‌های توسعه و نگهداری دارایی، کارخانه و تجهیزات و دارایی‌های نامشهود است و ثانیا ریوتینو دلیل سرمایه‌گذاری ثابت خود را امکانی برای پربازده شدن دارایی‌های موجود و تبدیل دارایی‌های جدید به زمینه‌ای برای رشد کسب‌وکار می‌داند. از این‌رو، سرمایه‌گذاری تنها در پروژه‌هایی در ریوتینتو قابل انجام است که اعتقاد دارند بازدهی بیشتر از هزینه‌های سرمایه‌گذاری باشد. حال شاخص سرمایه‌گذاری ثابت به ریوتینتو کمک کرده است که دریابند هزینه‌های سرمایه کل در سال 2018 به میزان 4/5 میلیارد دلار  است که 5/2 میلیارد دلار آن صرف هزینه‌های نگهداری دارایی موجود و 9/2 میلیارد دلار دیگر صرف هزینه‌های توسعه سرمایه شده است (شکل 5). پروژه‌های سرمایه‌ای بزرگ در این بین نیز توسعه معدن زیرزمینی Oyu Tolgoi‌ در مغولستان، تکمیل پروژه بوکسیت Amrun در استرالیا و اجرای کامل سیستم خودکار قطار AutoHaul در استرالیا است.

شکل 5- شاخص سرمایه‌گذاری ثابت شرکت ریوتینتو

 به علاوه میزان بدهی ریوتینتو در سال 2018 توسط شاخص بدهی خالص ارزیابی شده است و تنها 255 میلیون دلار بدهی خالص را نشان می‌دهد؛ این امر موفقیت‌ درآمدی این شرکت را نشان می‌دهد.

گازهای گلخانه‌ای در شیب کاهش انتشار

شاخص شدت انتشار گازهای گلخانه‌ای، آخرین شاخص‌ KPI در گزارش ریوتینتو است. این شاخص تغییرات در انتشار کل گازهای گلخانه‌ای در هر واحد تولیدی کالا نسبت به سال 2008 (به‌عنوان سال پایه) را اندازه‌گیری کرده است. طبق این شاخص ریوتینتو موفق به کاهش 5/2 درصدی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود تنها در یک سال و 9/28 درصد کاهش نسبت به سال 2008 شده است (شکل 6). ریوتینتو این کاهش را به‌طور عمده نتیجه فروش دارایی‌ها و بهبود چندین پروژه آلومینیوم و آلومینای خود عنوان کرده است. شیب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، در واقع استراتژی ریوتینتو برای ساختن آینده کم کربن و تامین 71 درصدی انرژی الکتریکی خود از منابع تجدیدپذیر به‌جای زغال سنگ است.

شکل 6- شاخص شدت انتشار گازهای گلخانه‌ای شرکت ریوتینتو

* گزارش استراتژیک 2018 شرکت ریوتینتو، شاخص‌های کلیدی عملکرد، صص 23-20

[1] All Injury Frequency Rate

[2] Total shareholder Return

[3] شاخص جهانی معدنکاری EMIX بیانگر میازن بازگشت سرمایه به شرکت‌ها است.

[4] شاخص جهانی MSCI بیانگر عملکرد سهام بازار در یک زمینه خاص می‌باشد.

[5] Net cash generated from operating activities

[6] Earnings before interest, tax, depreciation and amortization