گزارشی از افشاگری شرکت‌های معدنی درباره مدیریت سدهای باطله
پس از فروریختن سد باطله معدن واله، معدن‌کاران بزرگ جهان دست‌به‌کار شده‌اند و برای مسئول نشان دادن خودشان با هم رقابت می‌کنند.
از بهمن‌ماه سالی که گذشت، بسیاری از شرکت‌های معدنی بزرگ با مطالبه‌ای جدی برای شفاف‌سازی در خصوص سدهای باطله معدنی مواجه شده‌اند. حادثه شکسته‌شدن سد باطله معدنی در یکی از معادن شرکت واله در برزیل و در پی آن خرابی چندین روستا و کشته‌شدن 300 نفر از اهالی روستاهای پایین‌دست منجر به جدی‌تر شدن مسئله مدیریت پساب معدنی در جهان شد.
کمتر از یک ماه پس از این حادثه جمعی از بزرگترین شرکت‌های معدنی جهان دور هم جمع شدند تا استانداردی سراسری برای احداث سدهای باطله معدنی تعریف کنند. این شرکت‌ها که گروه صنعتی شورای بین المللی معدن و مواد معدنی (ICMM) را تشکیل می‌دهند، وعده دادند تا پایان سال استانداردهای لازم برای احداث و نگهداری از سدهای باطله معدنی را تهیه و در اختیار کلیه معدن‌کاران قرار دهند.
این تنها اقدامی نبوده که در سطح جهان برای جلوگیری از حوادث مرگبار معدنی انجام شده است. چندی پیش 96 مؤسسه عضو شورای سرمایه‌گذاران اخلاق‌مدار به بیش از 683 شرکت معدنی نامه نوشتند تا از آنها بخواهند طی 45 روز درباره وضعیت سدهای باطله معدنی در مجموعه زیرنظرشان شفاف‌سازی کنند. این هواداران مسئولیت اجتماعی از معدن‌کاران جهان خواستند به 20 پرسش درباره ارتفاع سدها، ظرفیت آنها و نتایج تست ایمنی دوره‌ای پاسخ‌های شفاف بدهند.
افشاگری؛ فرصت یا تهدید؟!
در پی افزایش مطالبات افکار عمومی و سرمایه‌گذاران معدنی، بسیاری از نام‌های شناخته شده در حوزه معدن افشاگری پیشه کردند؛ با این هدف که عهدی را که با مسئولیت اجتماعی شرکتی بسته بودند، تجدید کنند.
شرکت BHP یکی از شرکت‌هایی است که بی‌آبرویی واله را تبدیل به یک فرصت کرده و به پیشگامان افشاگری معدنی پیوسته است. این مجموعه پس از درخواست شورای سرمایه‌گذاران اخلاق‌مدار گزارشی را منتشر کرد که نشان می‌دهد 5 سد باطله زیر نظر این مجموعه در وضعیت پرخطر قرار دارند و در صورت تخریب، آسیب بسیاری به جوامع محلی می‌زنند. با این حالBHP اعلام کرده که به‌دنبال توسعه تکنولوژی‌های جدید برای مدیریت پساب معدنی است و با نظارت دقیق بر سدهای پرخطر، احتمال وقوع هر حادثه‌ای را به حداقل می‌رساند.
نمایش رسانه‌ای از جنس نظارت ماهواره‌ای بر سدهای پرخطر
شرکت سوئیسی آنگلوامریکن هم برای پاسخ به افکار عمومی اعلام کرد سالهاست وضعیت 91 سد باطله معدنی‌اش را از طریق نظارت ماهواره‌ای، فیبر نوری و حسگرهای مخصوص برای ثبت حرکات خرد زمین (Microseisms) زیرنظر دارد.
اما برگ برنده آنگلوامریکن در این فرصت طلایی برای برندسازی، اطلاع‌رسانی این شرکت درباره استانداردی است که پیشتر از سوی این مجموعه برای طراحی، تعمیر و نظارت بر عملکرد سدهای باطله معدنی تهیه شده و به تأیید متخصصان بین‌المللی رسانده است.
طراحی فناوری‌هایی برای جداسازی آب از پساب معدنی نیز مدتی است در آنگلوامریکن مورد توجه قرار گرفته تا خطر ناشی از ذخیره پساب معدنی پشت سدها را به حداقل برساند.
ریختن پته سدهای باطله روی وبسایت گلنکور
ایده گلنکور GLENCORE برای شفاف‌سازی در خصوص حال و روز سدهای باطله‌اش، راه‌اندازی یک میکروسایت برای اطلاع‌رسانی به روز در این باره بوده است. در این پایگاه اینترنتی گلنکور از همکاری‌اش با شرکت مهندسی KCB برای نظارت دوره‌ای بر سلامت سدهای باطله خبر داده است. قرار است وضعیت سدهای باطله زیر نظر گلنکور در قالب گزارشی سالانه در میکروسایت این مجموعه معدنی منتشر شود.
گلد فیلدز GOLD FIELDS معدنی آفریقایی نیز اخیرا در وبسایت خود اعلام کرده که که 32 سد باطله معدنی دارد که امنیت آنها را با نظارت‌های دوره‌ای (سه‌سال یک بار) تضمین می‌کند. این شرکت همچنین با انتشار تصاویر در مورد معایب و مزایای روش‌های مختلف ساخت سدهای باطله تأکید کرده که به دنبال ایجاد تحولی در سدسازی در مجموعه‌های تحت پوشش خود است.
گلدفیلدز همچنین اعلام کرده که به سمت ساخت سدهای فیلتردار شده که می‌توانند آب باطله معدنی را از باقی مواد جدا کنند و با فرایند خشک‌سازی، خطر شکستن سد را به حداقل برسانند.
سرپوشی بر 3500 سد باطله معدنی
بعد از فروپاشی معدن واله در برزیل، همه شرکت‌های عضو شورای بین‌المللی معدن و مواد معدنی اذعان کردند وضعیت سدهای باطله در جهان نیازمند استانداردسازی جدی است. متخصصان این حوزه معتقدند ناآگاهی درباره اصول سدسازی و چگونگی حفظ ایمنی در فرایند ساخت و نگهداری سدهای باطله نگرانی اصلی است که برطرف کردن آن نیازمند پژوهش‌های گسترده درباره دلایل تخریب این تأسیسات معدنی است. همین ناآگاهی به اعتقاد آنها دلیل اصلی سرپوش گذاشتن بر حدود 3500 سد باطله معدنی است که گفته می‌شود هیچ گونه اطلاعاتی از وضعیت آنها موجود نیست.
منبع: وبسایت شرکت پرسال
