پریسا پورمجیدی- پایش معدن هوشمند
سال 2020 با تهدید سلامت جوامع آغاز شد و برای حفظ بقا خود به قرنطینه و رکود روی آورد. این مسئله منجر شد که بسیاری از صنایع به وادی تعطیلیها قدم بگذارند و چرخه تولید نیز از حالت تعادل خود خارج شود. در این بین صنایع معدنی بهعنوان رکن مهمی در زنجیره تامین متحمل افت تولید و ارزش سهام خود شدند. بهطوریکه کشورهای بزرگ تولیدکننده مواد معدنی نظیر امریکا بیشترین کاهش فعالیت معدنی در سه دهه اخیر را تجربه کردند. با اینحال کرونا فرصتهای دیگری همچون تسریع ورود فناوریها را پیشروی صنایع معدنی قرار داد. در مقاله پیشرو مروری بر اثرهای تولیدی، اقتصادی و توسعهای کرونا بر صنایع معدنی خواهیم داشت.
کرونا صنایع معدنی را نیز قرنطیه کرد
همه گیری ویروس کویید 19[1] موسوم به کرونا جهان را دچار شوکی بزرگی و بحرانی بی سابقه در حوزه انسانی و اقتصادی مواجه کرد. چرا که فراگیری این ویروس با توانایی تخریب معیشت افراد، مشاغل، صنایع و کل اقتصاد چالشهای بسیاری را برای اقتصاد کشورها به ارمغان آورده است. صنایع معدنی نیز بهعنوان یکی از مهمترین صنایع بدون شک عوارض این بیماری را در بازههای زمانی مختلف خواهد چشید. بهگونهای که تاکنون نیز افت 0.3 تا 0.7 درصدی تولید ناخالصی جهان در سال 2020 رقم خورده و بخشی از فعالیتهای معدنی را به تعلیق کشانده است.
به گزارش بازار جهانی [2]S&P، معادن آفریقا و قاره آمریکا سختترین ضربه را از این بیماری متحمل شدند، چرا که بیشترین تعداد عملیات تعلیقی را تجربه کردند. آفریقای جنوبی با داشتن 70درصد پلاتینیوم، 60درصد سنگ کروم و 35درصد سنگ منگنز دنیا برای مقابله با این شیوع 100 درصد معادن خود را به مدت 21 روز تعطیل نمود. آمریکا نیز کمترین میزان فعالیتهای معدنی خود را در 30 سال گذشته تجربه میکند. ایتالیا هم معدن گورنو را تعطیل و دسترسی به 3.3 میلیون تن از ذخایرش را قطع کرد.
زنجیره تامین مواد اولیه جهانی در معرض خطر گسستگی قرار دارد
پیشبینیها حاکی از این است که شیوع ویروس کرونا به این زودی فروکش نخواهد کرد و تا پایان سال 2020 ادامه خواهد داشت. بنابراین توجه به روند تغییرات اقتصادی ناشی از آسیبهای این بیماری کشورهایی همچون اقتصاد کشورهایی مثل آمریکا، چین، ژاپن، آلمان، انگلیس، فرانسه و ایتالیا بهعنوان کشورهایی که تامینکنندگان اصلی زنجیره تولید جهان هستند بسیار حائز اهمیت است. چرا که 6 درصد از عرضه و تقاضای جهانی در بخش(تولید ناخالص داخلی)، 65 درصد از تولیدات و 41 درصد از صادرات متعلق به این کشورهاست. بنابراین بهدلیل وجود این سهم بالای مشارکت در زنجیره تامین، وجود مشکل در این کشورها به زنجیره تامین سایر کشورها نیز لطمه خواهد زد. آژانس رتبه بندی فیچ[3] پیشبینی کرده است که تولید ناخالص داخلی جهانی در سال جاری 9.1 درصد منعقد شود که این امر به کاهش تقاضای بسیاری از کالاها تبدیل خواهد شد. مشخص نبودن زمان پایان بحران کرونا و میزان گسترش آن سبب شده است که ارزیابی میزان خسارات اقتصادی به امری دشوار تبدیل شود. اگرچه بسیاری از کشورهای قدرتمند اقتصادی از برنامه ریزی برای رشد اقتصادی جا ماندند اما بنیه قدرتمند اقتصادی، نیاز اصلی خروج از بحران کروناست. کشورهای قدرتمند اقتصاد جهان همچون آمریکا، چین و آلمان از توان بیشتری برای مقابله با خسارات زمان کرونا و نیز پسا کرونا برخوردارند. کشورهای ضعیفتر به لحاظ اقتصادی، در مقایسه با قدرت های اقتصادی جهان، با مشکلات بیشتری در زمینه مهار آثار مخرب بیماری و بازگشت به شرایط قبل از کرونا روبهرو هستند.
ارزش سهام صنایع معدنی در شیب نزولی است
نوسانات قیمت کالاها و اقتصاد مبهم جهانی ارزش سهام شرکتهای معدنی را دچار یک مارپیچ نزولی کرده است. به طوری که در ابتدای سال میلادی جاری ارزش بازار 50 شرکت مطرح معدنی دنیا به مبلغ حدود 250 میلیارد دلار افت کرده است. تأثیر اصلی در کاهش چشمگیر بخش تقاضا بوده است، زیرا تولید و ساخت و ساز، به طور گسترده ای در کره زمین متوقف شد. کاهش تقاضای یاد شده باعث افت چشمگیر قیمت انواع فلزها و مواد معدنی طی دو ماه مارس و آوریل شد و بین فلزها نیز آلومینیوم و مس سقوط سهمگینتری را تجربه کردند و با بسته شدن 12 معدن پلاتین نیز، تولید این ماده معدنی حدود 3/3 درصد کاهش یافته است. 100 معدن تولید نقره نیز در حال حاضر تولید سالانه جهانیشان تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفته است و روند کاهش تولید را میپیمایند. مرکز مطالعات بین المللی مس پیش بینی کرد که تا پایان سال جاری میلادی تولید معادن مس جهان به دلیل شیوع ویروس کرونا 3درصد کاهش مییابد. بدین ترتیب 950هزار تن از تولید فلز سرخ در سال جاری میلادی کاسته میشود. اگرچه افزایش قیمت فلزات در چند ماه اخیر بخصوص طلا، بخش قابل توجهی از افت بازار سرمایه صنایع معدنی را جبران کرده است.
آینده ناشی از کرونا
در حالی که نمیتوان چگونگی اثر کووید 19 بر صنایع معدنی را پیش بینی کرد، اما آنچه که پیداست، ضرورت توجه این صنایع به پیکربندی و کسب آمادگی برای فعالیت در شرایط جدید است. چرا که معدنکاری بهعنوان حلقه نخست زنجیره تولید قابل متوقف شدن نیست و بخشهای مهمی از زندگی روزمره نظیر نیروگاهها، تجهیزات پزشکی، حمل و نقل کالا و … متاثر از فعالیت معدنی است. در واقع میتوان گفت که شیوع کرونا نحوه بهره برداری از معادن را تغییر و استفاده از ماشینهای کنترل از راه دور را افزایش خواهد داد.
اگر بهتر بخواهیم بیان کنیم، بحران بیماری کرونا یک فرصت نابهنگام را برای مدیران صنایع معدنی بهارمغان آورد که بیش از پیش بهسوی اتوماسیون و فناوریهای دیجیتال قدم بردارند. البته باید خاطر نشان کرد که استخراج از راه دور موضوع جدیدی نیست و بیش از یک دهه است که پس از پروژه معدن آینده شرکت ریوتینتو در سال 2008 ورود تکنولوژی به معادن مطرح شده است. هم اکنون نیز این ویروس به این راهیابی تکنولوژی سرعت بخشیده است. به عنوان مثال شرکت نرم افزاری پایش زمین ، Pinkmatter Solutions یک بستر مبتنی بر وب به نام FarEarth Change Monitor ایجاد کرده است که از تصاویر ماهواره ای برای نظارت بر عملیات معدن از راه دور استفاده میکند. این نرم افزار با تکیه بر دادههای به دست آمده توسط عملیات ماهواره ای مشاهده زمین ، میتواند محاسبات را به سرعت انجام دهد. با استفاده از اینترنت به این بستر میتوان دسترسی پیدا کرد و به هیچ نرم افزاری تخصصی احتیاج نداشت. این ابزار اجازه میدهد تا کاربران بتوانند چند ضلعی ، خط یا نقطه مورد نظر خود را برای ترسیم اشیاء در زمان خاص و یا نمایش تغییرات در یک سری زمانی خاص به خود اختصاص دهند. یا SiteConnect شرکت Flsmidth به مشتریان امکان میدهد عملکرد و دادههای مربوط به تجهیزات خود را از طریق تلفن خود رصد کنند و سایر اطلاعات را بدون نیاز به حضور در سایت یا در اتاق کنترل، نظارت و بررسی نمایند.
در شرایط حاضر بسیاری از کنفرانسها به صورت مجازی میزبانی میشوند، حراجهای آنلاین یا مراحل مناقصه را برگزار میشود. در چنین شرایطی مدیران معدنی باید اصل مدیریت بحران را به کار برده و به چگونگی حفظ خدمات و فعالیتها در شرایط بحرانی و نحوه تامین ایمنی آنها توجه کنند. در کنار مسئله یاد شده نیز باید تلاشها را برای درک موقعیت مالی و چگونگی حفظ دوام مالی متمرکز سازند و بدانند که ارائه سرویسهای مبتنی بر اتوماسیون و کنترل از راه دور باید ویژگی حداکثر میزان بهرهوری مشتری و پایینترین حد ممکن نیازمندی به تعمیر و نگهداری را داشته باشند.
منابع مطالعاتی:
1-https://www.mining-technology.com/news/mining-majors-share-drop-coronavirus/
2-https://www.miningglobal.com/operations/how-covid-19-impacting-mining-sector
3-https://www.mckinsey.com/industries/metals-and-mining/our-insights/how-artificial-intelligence-can-improve-resilience-in-mineral-processing-during-uncertain-times
4- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7161495/
5-https://www.australianmining.com.au/news/mining-must-shift-to-automation-to-survive-coronavirus-expert-warns/
[1] COVID-19
[2] Standard and Poor’s Index
[3] Fitch Ratings